पोलीस मुख्यालय (कुलाबा) ची स्थापना १८४० मध्ये इंग्रजांनी कुलाबा संस्थान विसर्जित केल्यानंतर करण्यात आली. पोलीस मुख्यालयासाठी प्रशासकीय इमारत आणि निवासी जमीन श्री राम मंदिर आणि राव बहादूर श्री. वर्डे यांच्याकडून संपादित/खरेदी करण्यात आली. त्या काळातील पोलीस अधिकारी आणि कर्मचाऱ्यांची निवासस्थाने १८७१ पूर्वीच बांधण्यात आली होती, तर हिराकोट तलावासमोरील ७२ नवीन निवासस्थाने १८७२ मध्ये बांधण्यात आली. मुख्यालयातील क्वार्टर्स गार्ड, कापड दुकान, शस्त्रागार, राखीव पोलीस निरीक्षक यांचे कार्यालयीन भवन १९११ मध्ये पुन्हा बांधण्यात आले. पोलीस अधीक्षकांचे निवासस्थान देखील १९०४ पर्यंत पोलीस मुख्यालयातच होते. श्री. के.सी. बुश्टन हे मुख्यालयात राहणारे शेवटचे पोलीस अधीक्षक होते.
रायगड जिल्ह्याचे भौगोलिक आणि सागरी महत्त्व लक्षात घेता, १८६९ मध्ये ठाणे जिल्ह्याचे विभाजन करून कुलाबा जिल्ह्याची निर्मिती करण्यात आली आणि अलिबाग हे मुख्यालय घोषित करण्यात आले. जिल्ह्यासाठी पोलीस अधीक्षक आणि कलेक्टर या पदांची नवीन निर्मिती करण्यात आली. कॅप्टन सी.डी.पी. पेन यांनी १८७३ मध्ये कार्यरत राहून पोलीस मुख्यालयाचा विकास केला आणि विभागात शिस्त निर्माण केली. शासन निर्णयानुसार १२/०६/१९७४ रोजी RPI मुख्यालय पदाला मान्यता देण्यात आली, तर २७/०९/१९९० रोजी RSI मुख्यालय पदाला मान्यता देण्यात आली.
कुलाबा जिल्ह्यातील अनेक पोलीस अधिकारी आणि कर्मचाऱ्यांनी प्रथम आणि द्वितीय महायुद्ध तसेच हैदराबाद आणि गोवा मुक्ती संग्रामात आपले प्राण धोक्यात घालून उत्कृष्ट कर्तव्य बजावले आहे. जिल्ह्यातील दोन पदाधिकाऱ्यांनी एप्रिल १९६५ ते एप्रिल १९६८ या कालावधीत गोवा राज्यात बॉक्सिंग प्रशिक्षक आणि ड्रिल इन्स्ट्रक्टर म्हणून कर्तव्य बजावले आहे.
पोलीस अधिकारी आणि कर्मचाऱ्यांच्या नेमबाजी सरावासाठी प्रथम खालील ठिकाणी फायरिंग रेंजची स्थापना करण्यात आली:
- कुलाबा किल्ला
- पोखरण, ठाणे जिल्हा
- कर्जत
- पेण
- परहूरपाडा:अलिबाग
लोकमान्य टिळक यांच्या आवाहनाला प्रतिसाद देत १८९८ पासून पोलीस मुख्यालयात सार्वजनिक गणेशोत्सव साजरा करण्यास सुरुवात झाली. आजही विजयादशमीच्या दिवशी मुख्यालयात पारंपरिक पद्धतीने पुढील सण साजरे केले जातात: सोने लुटणे, शस्त्रपूजन, होळी उत्सव, नारळी पौर्णिमा आणि दहीहंडी. पूर्वी मुख्यालयाची जागा ही सागरी किनाऱ्यालगतची जंगल जमीन असल्यामुळे, 18व्या शतकापूर्वी सती जाणाऱ्या महिलांची स्मारके मुख्यालयात विविध ठिकाणी आढळतात.
चुंबकीय वेधशाळेच्या निर्बंधांमुळे १९७० पर्यंत अलिबागमध्ये वीज उपलब्ध नव्हती. ब्रिटिश काळात प्रशासकीय इमारत आणि मुख्यालयाच्या निवासस्थानी विजेच्या प्रकाशासाठी सुमारे १०० आकर्षक लोखंडी खांब उभारण्यात आले होते. दररोज २ अधिकारी २ शासकीय रेडींमधून तेलाचे दिवे नेत असत आणि समोरील लोखंडी खांबांवर दिवे नियमितपणे लावले जात. रामनाथ तलावातील पाण्याने मुख्यालयातील झाडांना पाणी देण्यासाठीही या रेडींचा वापर केला जात असे. मुख्यालयात दरवर्षी एकदा शासकीय रेडींचा खेळही आयोजित केला जात असे.
साल २०२१ मध्ये, पोलीस मुख्यालयाला अधिक सोयीचे आणि परिसराला अधिक सुंदर बनवण्याच्या उद्देशाने, पोलीस अधीक्षकांनी प्रचंड प्रयत्न आणि समर्पणाने जांभ्या दगडात किल्ला बांधला.
